Kimyasal Taşıma ve Atık Yönetimi Kılavuzu

Kimyasallarla çalışmak, laboratuvar teknisyenlerinin laboratuvarın sorunsuz ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamada önemli rol oynadığı güvenlik protokolleri ve yönergeleri hakkında titiz bir anlayış gerektirir. Bu kapsamlı kılavuz, kimyasal elleçleme, güvenlik ve depolama ile tehlikeli ve tehlikesiz atıkların yönetimiyle ilgili bilgi ve en iyi uygulamalarla sizi donatmayı amaçlar.

Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesine İlişkin Küresel Uyumlu Sistem (GHS)

Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan uluslararası olarak kabul görmüş bir sistemdir, birincil amacı kimyasalların sınıflandırılmasını ve etiketlenmesini standart hale getirerek uygun şekilde sınıflandırılmasını ve etiketlenmesini sağlamak, tehlikeleri ve uygun işleme prosedürleri hakkında önemli bilgiler sağlamaktır. GHS sistemi, kimyasalların sağlık, çevre ve fiziksel tehlikelerine göre sınıflandırılması için kriterler sağlar. Ayrıca, kimyasallarla ilişkili tehlikeler hakkında gerekli bilgileri iletmek için etiketler ve güvenlik bilgi formları (SDS) dahil olmak üzere standartlaştırılmış tehlike iletişim öğelerini belirtir.

GHS’ ye uyum, etkili risk yönetimi stratejilerinin uygulanmasına yardımcı olur ve kimyasalların güvenli kullanımını, elleçlenmesini ve bertarafını teşvik ederek kimyasalların yanlış kullanımıyla ilişkili kazaları, yaralanmaları ve sağlık risklerini önlemeye yardımcı olur.

GHS sistemindeki dokuz temel tehlike piktogramı şunlardır:

1. Patlayıcı: Bu piktogram, uygun şekilde kullanılmadığında önemli hasara yol açabilen patlayıcı maddelerin varlığını belirtmek için kullanılır.
2. Yanıcı: Yangın veya patlama riski oluşturan, son derece yanıcı madde veya karışımların varlığını ifade eder.
3. Oksitleyici: Bu piktogram, diğer malzemelerin yanmasına neden olabilen veya katkıda bulunabilen maddeler ve karışımlar için kullanılır.
4. Aşındırıcı: Canlı dokulara temas ettiğinde veya kimyasal etkiyle maddelere zarar verebilen maddeleri ifade eder.
5. Basınç Altındaki Gazlar: Bu piktogram, basınç altında depolanan ve yanlış kullanıldığında patlamalara neden olabilen sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya çözünmüş gazlar için kullanılır.
6. Sağlık Tehlikesi: Bu sembol, solunum veya cilt hassasiyeti, kanserojenlik veya üreme toksisitesi gibi akut veya kronik sağlık etkilerine neden olabilen kimyasallar için kullanılır.
7. Toksik: Nispeten küçük miktarlarda bile solunduğunda, yutulduğunda veya deri yoluyla emildiğinde sağlık sorunlarına yol açabilen hatta ölümcül olabilen maddeleri ve karışımları ifade eder.
8. Çevresel Tehlike: Bu sembol, su ortamına veya ozon tabakasına zarar verebilecek kimyasalları belirtmek için kullanılır.
9. Kafatası ve Çapraz Kemikler: Bu piktogram, yutulduğunda, solunduğunda veya deri yoluyla emildiğinde ciddi sağlık sorunlarına hatta ölüme yol açabilen, akut olarak toksik kimyasallar için kullanılır.

Kaza riskini en aza indirmek ve personel ve çevrenin güvenliğini sağlamak için farklı kimyasal kategorileri, özel özelliklerine ve tehlikelerine göre depolanmalıdır. İşte farklı kimyasal kategorilerini depolamak için bazı genel yönergeler:

1. Yanıcı Sıvılar ve Katılar: Isı kaynaklarından ve doğrudan güneş ışığından uzakta, serin ve iyi havalandırılmış alanlarda saklayın. Oksitleyici maddelerden ve güçlü asitlerden uzak tutun. Onaylı yanıcı depolama dolapları veya uygun havalandırma ve yangın söndürme sistemlerine sahip odalar kullanın.
2. Aşındırıcı Kimyasallar: Belirli aşındırıcı maddeyle uyumlu malzemelerden yapılmış özel aşındırıcı dayanıklı dolaplarda veya kaplarda saklayın. Reaktif maddelerden uzak tutun ve aşındırıcı buharların birikmesini önlemek için uygun havalandırmayı sağlayın.
3. Oksitleyici Maddeler: Yanıcı maddelerden, indirgeyici maddelerden ve organik maddelerden uzakta, ayrı, özel alanlarda saklayın. Isı kaynaklarına veya doğrudan güneş ışığına yakın bir yerde saklamaktan kaçının. Uygun saklama kapları kullanın ve potansiyel olarak reaktif buharların birikmesini önlemek için uygun havalandırmayı sağlayın.
4. Zehirli Maddeler: Diğer kimyasallardan, yiyeceklerden ve kişisel koruyucu ekipmanlardan uzakta, güvenli, iyi havalandırılmış alanlarda saklayın. Yetkisiz erişimi önlemek için zehirli maddeleri kilitli dolaplarda veya erişimi kısıtlı alanlarda tutun.
5. Sıkıştırılmış Gazlar: Isı kaynaklarından, doğrudan güneş ışığından ve yanıcı maddelerden uzakta, iyi havalandırılmış, kuru alanlarda saklayın. Silindirleri dik bir konumda sabitleyin ve devrilmeyi veya hasarı önlemek için uygun kısıtlamalar kullanın. Farklı gaz türleri için özel depolama alanları veya kafesler kullanın ve bunları buna göre etiketleyin.
6. Suya Tepkimeli Kimyasallar: Su kaynaklarından ve nemden uzakta özel alanlarda saklayın. Havadaki nemle reaksiyona girmesini önlemek için sıkıca kapatılmış, suya dayanıklı kaplar gibi uygun saklama kapları kullanın.
7. Peroksit Oluşturan Kimyasallar: Serin, karanlık alanlarda, ısıdan, ışıktan ve tutuşma kaynaklarından uzakta saklayın. Uygun inhibitörler veya stabilizatörler kullanın ve kararsız peroksitlerin birikmesini önlemek için kimyasalların yaşını izleyin.
8. Patlayıcı Malzemeler: Potansiyel patlamaya dayanacak şekilde tasarlanmış güvenli, özel patlayıcı depolama alanlarında veya kaplarda saklayın. Patlayıcı malzemelerin depolanması için özel yönetmelikleri ve yönergeleri izleyin ve yetkisiz elleçlemeyi önlemek için sıkı erişim kontrolü sağlayın.

Her kimyasal kategorinin uygun şekilde depolanması için her zaman belirli güvenlik veri sayfalarına (SDS) başvurun ve üreticinin önerilerini izleyin. Ancak, kimyasal depolama için bazı genel yönergeler şunlardır:

1. Ayrıştırma: Kimyasalları uyumluluklarına göre depolayın, reaksiyonları veya tehlikeleri önlemek için uyumsuz maddeleri ayırın. Asitleri bazlardan, oksitleyicileri yanıcı maddelerden ve organik maddeleri inorganik kimyasallardan ayırın.
2. Havalandırma: Sağlık riskleri veya potansiyel yangın veya patlama tehlikeleri oluşturabilecek buhar, duman veya gazların birikmesini en aza indirmek için depolama alanlarında uygun havalandırmanın sağlanmasını sağlayın.
3. Sıcaklık Kontrolü: Bozunmayı veya tehlikeli reaksiyonları önlemek için kimyasalları uygun sıcaklıklarda saklayın. Bazı kimyasallar kararlılık için belirli sıcaklık aralıkları gerektirebilir.
4. Güvenli Kaplar: Kimyasalları depolamak için uygun, sıkıca kapatılmış ve etiketlenmiş kaplar kullanın. Kapların hasar görmediğinden ve depolanan belirli kimyasalla uyumlu olduğundan emin olun.
5. Raf ve Depolama Üniteleri: Kimyasal depolama için özel olarak tasarlanmış sağlam ve dayanıklı raf üniteleri veya depolama dolapları kullanın. Bu üniteler dökülmeleri tutabilmeli ve depolanan kimyasallara dayanıklı olmalıdır.
6. Acil Durum Ekipmanları: Sızıntı kitleri, yangın söndürücüler ve kişisel koruyucu ekipman gibi acil durum ekipmanlarını depolama alanında kolayca erişilebilir bir yerde tutun.
7. Etiketleme: Tüm kapları kimyasalın adı, tehlike uyarıları ve güvenli elleçleme ve depolama sağlamak için gerekli önlem bilgileriyle açıkça etiketleyin.
8. Erişim Kontrolü: Kimyasal depolama alanlarına erişimi yalnızca yetkili personelle sınırlayın. Erişimi, tehlikeli maddelerin kullanımı ve yönetimi konusunda uygun eğitim almış kişilerle sınırlayın.
9. Envanter Yönetimi: Depolanan tüm kimyasalların miktarları ve konumları dahil olmak üzere güncel bir envanterini tutun. Bu, kullanımın izlenmesine, aşırı stoklamanın önlenmesine ve son kullanma tarihi geçmiş veya bozulmuş kimyasalların riskinin en aza indirilmesine yardımcı olur.
10. Yönetmeliklere Uygunluk: Kimyasalların depolanmasını düzenleyen tüm yerel, ulusal ve uluslararası yönetmeliklere uymak, yasal uyumluluğu ve çalışanların ve çevrenin güvenliğini sağlamak.

Sağlığa Zararlı Maddelerin Kontrolü (COSHH) Yönetmelikleri

Bu yönetmelikler, kimyasalların kullanımı da dahil olmak üzere işyerinde tehlikeli maddelerle ilişkili riskleri yönetmek için çok önemlidir. COSHH, işverenlerin çalışanlar için sağlık risklerini önlemek veya en aza indirmek için tehlikeli maddelere maruziyeti değerlendirmesini ve kontrol etmesini gerektirir. Aşağıdaki adımlar, COSSH’yi uygulama sürecini özetlemektedir:

1. Risk Değerlendirmesi: Laboratuvarda tehlikeli maddelerin kullanımı ve elleçlenmesiyle ilişkili potansiyel risklerin kapsamlı bir değerlendirmesini yapın. Kullanılan belirli kimyasalları, potansiyel sağlık etkilerini ve maruz kalma risklerinin kapsamını belirleyin.
2. Kontrol Önlemleri ve Yaklaşım: Tehlikeli maddelere maruziyeti en aza indirmek veya ortadan kaldırmak için uygun kontrol önlemlerini uygulayın. Bu, havalandırma sistemleri, süreçlerin kapatılması veya muhafaza sistemlerinin kullanımı gibi mühendislik kontrollerini içerebilir. Güvenli çalışma uygulamaları ve eğitim gibi idari kontroller de uygulanmalıdır.
3. Eğitim ve Bilgi: Tehlikeli maddelerle temas eden veya bu maddelerle çalışan tüm çalışanlara kapsamlı eğitim ve bilgi sağlayın. Çalışanların çalıştıkları kimyasallarla ilişkili riskleri ve maruziyeti en aza indirmek için gerekli önlemleri ve kontrol tedbirlerini anlamalarını sağlayın.
4. Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE) Kullanımı: Risk değerlendirmesinde belirlenen belirli tehlikeler tarafından gerekli kılınan eldiven, gözlük, laboratuvar önlüğü ve solunum cihazı gibi uygun kişisel koruyucu ekipman sağlayın. Çalışanları PPE’nin doğru kullanımı, bakımı ve bertarafı konusunda eğitin.
5. Acil Durum Planlaması: Kimyasal dökülmeler, sızıntılar veya maruz kalma olayları durumunda acil durum planları ve prosedürleri geliştirin ve uygulayın. Çalışanların acil durum müdahale prosedürleri konusunda eğitildiğinden ve dökülme kitleri ve göz yıkama istasyonları gibi uygun güvenlik ekipmanlarının kolayca erişilebilir olduğundan emin olun.
6. İzleme ve Sağlık Gözetimi: Tehlikeli maddelere maruziyeti en aza indirmede kontrol önlemlerinin etkili olduğundan emin olmak için bir izleme ve gözetim sistemi kurun. Herhangi bir olumsuz sağlık etkisinin erken tespitini sağlamak için maruz kalma riski altında olan çalışanlar için düzenli sağlık kontrolleri ve tıbbi gözetim gerçekleştirin.
7. Gözden Geçirme ve Güncelleme: Tehlikeli maddelerin kullanımındaki değişiklikleri veya güvenlik teknolojisindeki gelişmeleri yansıtmak için risk değerlendirmelerini, kontrol önlemlerini ve prosedürleri düzenli olarak gözden geçirin ve güncelleyin. Kimyasal elleçleme ve güvenlikle ilgili yeni düzenlemeler veya en iyi uygulamalar hakkında bilgi sahibi olun.
8. Kayıt Tutma: Tehlikeli maddelerin elleçlenmesiyle ilgili risk değerlendirmeleri, kontrol önlemleri, eğitim ve herhangi bir olay veya kazaya yakın durumların kapsamlı kayıtlarını tutun. Bu kayıtlar inceleme ve denetim için kolayca erişilebilir olmalıdır.

Tehlikeli Kimyasal Atıkların Bertarafı

• Tehlikeli atıkları, belirli özelliklerine ve potansiyel risklerine göre tanımlayın ve kategorilere ayırın. Yerel, ulusal ve uluslararası düzenlemelere göre sınıflandırın.
• Tehlikeli atıkları, atık malzemeyle uyumlu, sızıntı veya dökülmeyi önleyecek uygun kaplarda saklayın.
• Tüm kapları uygun tehlike uyarıları ve bertaraf talimatlarıyla açıkça etiketleyin.
• Tehlikeli atıkların uygun şekilde toplanması, taşınması ve bertarafı için kayıtlı atık yönetim tesislerine veya tehlikeli atık bertaraf şirketlerine danışın.
• Tehlikeli atıkların taşınmasına ilişkin tüm ilgili yönetmelik ve yönergelere uyulmasını sağlayarak çevreye ve insan sağlığına olumsuz etkilerin önlenmesini sağlamak.

Tehlikesiz Kimyasal Atıkların Bertarafı

• Kirlenmeyi önlemek ve uygun şekilde bertaraf edilmesini sağlamak için tehlikesiz atıkları tehlikeli atıklardan ayırın.
• Mümkün ve çevresel açıdan yararlı olduğu durumlarda, tehlikesiz kimyasal atıklar için geri dönüşüm seçeneklerini değerlendirin.
• Tehlikesiz atıkların bertarafı ve arıtımı konusunda uzmanlaşmış atık yönetim tesislerinden yararlanın.
• Tehlikesiz kimyasal atıkların uygun şekilde işlenmesi, depolanması ve taşınması için yerel atık bertaraf yönetmeliklerine ve yönergelerine uyun.
• Tehlikesiz kimyasal atıkların üretimini en aza indirmek için atık azaltma stratejileri uygulayın ve çevre dostu alternatifleri değerlendirin.